رطوبت نسبی هوا

Relative humidity of the air

مقدار ذرات آب در هوا را رطوبت نسبی هوا گویند درواقع رطوبت نسبی هوا موجب شادابی برگها و ساقه ها، تسریع در ریشه دهی گیاهان، و رشد و نمو بیشتر گیاهان می شود.

رطوبت نسبی هوا به مقدار لازم موجب رشد و نمو بیشتر گیاهان می شود همانگونه که می دانید منشا اکثر گیاهان آپارتمانی جنگلهای انبوه و مرطوب بویژه در خط استواست.

بنابراین بسیاری از گیاهان زینتی و آپارتمانی درون خانه ای و گلخانه ای نیاز به رطوبت نسبی بالای هوا دارند.

در شرایط آب و هوایی مناطق مرکزی ایران از جمله اصفهان و یزد مقدار رطوبت نسبی هوا بسیار کم و برای رشد اکثر گیاهان آپارتمانی مناسب نیست بنابراین جهت نگهداری و پرورش بسیاری از گیاهان آپارتمانی به هر طریق ممکن باید رطوبت نسبی هوا را افزایش داد .

رطوبت خاک با رطوبت نسبی هوا دو موضوع متفاوت است و نباید با هم اشتباه گرفت در واقع آب معلق در هوا که بصورت بخار وجود دارد و به درصد بیان می شود را رطوبت نسبی هوا گفته و با رطوبت خاک که از طریق آبیاری گیاه تامین می شود و داخل خاک می باشد متفاوت است.

برای اندازه گیری رطوبت نسبی هوا از دستگاهی به نام رطوبت سنج (Hygrometer) استفاده می شود.

بیشترین طیف گیاهان زینتی درون خانه ای به رطوبت نسبی متوسط تا زیاد نیاز دارند (به غیر از کاکتوس ها و ساکولنت ها) همچنین جهت ریشه دار شدن قلمه ها نیاز به رطوبت نسبی بالای هوا می باشد که با کشیدن پلاستیک برروی قلمه ها یا سیستم میست (Mist) و یا قرار دادن در گلخانه این رطوبت نسبی هوا را باید تامین نمود.

گیاهان رطوبت را از خاک و بستر خود جذب می کنند و جهت کاهش دمای محیط و نیز افزایش رطوبت نسبی هوای محیط خود از طریق برگها و بصورت تعرق مجددا به محیط بر          می گردانند. اما اگر دمای محیط زیاد و رطوبت نسبی هوای محیط کم باشد در نتیجه گیاه نمی تواند رطوبت نسبی مناسب هوای خود را تامین نماید و موجب خسارت به گیاه  و حتی مرگ گیاه می گردد.

آثار و علایم کمبود رطوبت نسبی هوا بر روی گیاهان زینتی درون خانه ای:

۱- نوک برگها به رنگ قهوه ای در می آید

۲- حاشیه برگها زرد می شود

۳- رشد گیاهان متوقف می شود

۴- موجب ریزش برگها و بعضا مرگ گیاه می شود

۵- اگر گیاه گلدار باشد غنچه گلها چروکیده شده و موجب ریزش آنها می شود

۶- مقاومت گیاه نسبت به آفات و بیماریها کم می شود

۷- موجب چروکیدگی برگها می گردد.

راهکارهای افزایش رطوبت نسبی هوا:

۱- از قرار دادن گیاهان زینتی درون خانه ای در معرض جریان هوا و مجاور منابع حرارتی (بخاری، شوفاژ و…) خودداری کنید

۲- در طول روز حداقل یک مرتبه با آب ولرم بدون املاح (آب جوشیده سرد شده، آب مقطر) بر روی گیاه اسپری کنید، اسپری آب (پاشیدن آب بر روی گیاه) بهتر است در طول روز در صبح و بعدظهر باشدبه علاوه اسپری با آب ولرم انجام شود.

۳- برای تامین بخشی از رطوبت نسبی هوای مورد نیاز گیاهان، بهتر است گیاهان را در گلدانهای دهانه پهن قرار دهید تا در اثر تبخیر آب از سطح خاک موجب تامین قسمتی از کمبود رطوبت نسبی هوا گردد.

۴- در مناطق گرم و خشک و مکانهایی که رطوبت نسبی هوا کم است، بهتر است گیاهان را در گلدانهای شیشه ای (تراریوم) قرار دهید (به غیر از کاکتوس ها و ساکولنت ها).

۵- اگر گلهای شما درون پاسیوهاست بهتر است بین گلدانهای کف پاسیو و یا برروی سطح خاک گلدانها، خزه اسفاگنوم قرار داده و مرتبا بر روی آن اسپری آب نمائید.

۶- در صورتی که محیط شما دارای رطوبت نسبی کم هواست بنابراین بهتر است از گیاهانی که خواهان رطوبت نسبی کم هوا هستند استفاده نمائید (مانند کاکتوس ها، ساکولنت ها و غیره).

۷- در خانه ها و آپارتمانها بویژه در فصل پاییز و زمستان بهتر است از دستگاههای بخورساز استفاده شود. در فصل بهار و تابستان با استفاده از کولرهای آبی قسمتی از رطوبت نسبی هوای مورد نیاز گیاهان تامین می شود.

۸- قرار دادن سینی شنی یا ریگ در زیر گلدان ها تا در اثر تبخیر آب موجود در آن رطوبت نسبی هوا زیاد شود. نباید ته گلدان با آب تماس داشته باشد.

تقسیم بندی گیاهان زینتی درون خانه ای نسبت به نیاز به رطوبت نسبی هوا:

گیاهان زینتی درون خانه از نظر نیاز به رطوبت نسبی هوا به سه دسته تقسیم می شوند:

۱-گیاهان زینتی درون خانه ای که به رطوبت نسبی بالای هوا نیاز دارند (رطوبت نسبی هوای بالای ۷۰ درصد):

این گیاهان عبارتند از: بنفشه آفریقایی، سرخس ها (فوژر)، وریزیا، آگلائونما، نوترا، کروتن، مارانتا، کالادیوم، نخل شامادورا، دراسنا، فیتونیا، پیله آ، فیلودندرون ها، پتوس ها، سلاژینلا، شبدراکسالیس، گلوکسینیا، کریپتانوس، آکمه آ، نیدولاریوم، فیکوس بنجامین، فیکوس الاستیکا، پپرومیاها، برگ بیدی ها، سینگونیوم، اسپاتی فیلوم، درختچه های بونسای، نخل اریکا، سانسوریا، دیفن باخیا و کالا ته آ

۲- گیاهان زینتی درون خانه ای که به رطوبت نسبی متوسط هوا نیاز دارند (رطوبت نسبی هوا بین ۷۰ – ۵۰ درصد):

این گیاهان عبارتند از: نخل مرداب، سیکاس، برگ بیدی، سانسوریا، نخل کنتیا، نخل اریکا، نخل شامادورا، فونیکس ها، دراسناها، سیکلامن، پپرومیاها، فیلودندرون ها، پتوس ها، شبدر اکسالیس، فیکوس بنجامین، فیکوس الاستیکا، سینگونیوم، اسپاتی فیلوم، درختچه های بونسای، فیکوس آمستر (علی)، گل کاغذی، برگ بیدی (چشم آهویی)، آرالیا، شمشاد ژاپنی (آکوبا)، پاندانوس، آکالیف، آگلائونما، آناناس، برگ انجیری (بابا آدم، مونسترا)، پیچک سوئدی (پلکترانتوس)، دیفن باخیا، کاج مطبق، شب تاب (ژينورا)، کالانه آ، کروتن و کوردیلین

۳- گیاهان زینتی درون خانه ای که به رطوبت نسبی کم هوا نیاز دارند (رطوبت نسبی هوای بین ۵۰ – ۲۵ درصد):

این گیاهان عبارتند از: کاکتوس ها، گیاهان برگ گوشتی (ساکولنت ها)، اشوریا، کراسولاها، کالانکوئه ها، سروپژیا، پلیونیا، یوکا

برخی گیاهان هم در طبیعت و هم درون خانه در طیف رطوبت نسبی هوای گسترده تر می توانند به رشد و نمو خود ادامه دهند. مثلا هم در رطوبت نسبی بالای هوا، هم در رطوبت نسبی متوسط هوا، مانند دیفن باخیا، آناناس، آگلائونما، کروتن، کردیلین، فیلودندرون ها (برگ انجیری یا مونسترا)، گوش گرگی یا آلوکازیا، برگ بیدی ها، درختچه های بونسای، پتوس ها، انواع فیکوس ها (بنجامین، الاستیکا، آمستر)، اسپاتی فیلوم، نخل اریکا

نکته:

در دمای زیر ۱۲ – ۱۰ درجه سانتی گراد، غبار پاشی یا اسپری آب بر روی گیاهان انجام نشود، چون موجب پوسیدگی برگ و گل و ساقه ها می گردد. اسپری آب باید دمای بالای محیط و آن هم در صبح یا عصر انجام شود.

هر چه دمای هوا بیشتر باشد قابلیت جذب بخار آب آن نیز بیشتر می شود.

مثلا اگر دمای هوا ۱۰ درجه سانتیگراد باشد مقدار بخار آب ۱۰ گرم در هر مکعب است

اگر دمای هوا ۲۰ درجه سانتیگراد باشد مقدار بخار آب ۱۸ گرم در هر متر مکعب است

اگر دمای هوا ۳۰ درجه سانتیگراد باشد مقدار بخار آب ۳۰ گرم در هر متر مکعب است

اگر دمای هوا ۴۰ درجه سانتیگراد باشد مقدار بخار آب ۶۰ گرم در هر متر مکعب است

اگر دمای هوا ۴۵ درجه سانتیگراد باشد مقدار بخار آب ۷۶ گرم در هر متر مکعب است

لذا بطور کلی هوای گرم در مقایسه با هوای سرد می تواند آب بیشتری را نگه دارد

اگر رطوبت مطلق هوا در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد ۱۲ گرم در هر متر مکعب باشد رطوبت نسبی آن ۷۰ درصد خواهد شد.

اصولا در خانه ها و آپارتمانها، حمام ها و آشپزخانه ها دارای بیشترین رطوبت نسبی هوا هستند و اتاقهای خواب و راهروها دارای کمترین رطوبت نسبی هوا هستند.

میزان رطوبت نسبی هوا برای گیاهان مختلف متفاوت است و به شرایط رویشگاه اصلی آنها بستگی دارد. ولی از آنجا که موطن اصلی بیشتر گیاهان درون خانه ای (آپارتمانی) مناطق استوایی و حاره است باید محیط با رطوبت نسبی هوای بیش از ۶۰ درصد باشد.