آشنایی با بیماریهای گیاهان زینتی

از نشانه های بیماریهای گیاهان زینتی ممکن است در هر یک از اندامهای گیاه شامل ریشه، ساقه، برگ، گل و میوه ظاهر شود.در ریشه علایمی مانند پوسیدگی، تورم و در ساقه علایمی از قبیل شانکر پوسیدگی، تغییر رنگ، بدشکلی، طویل شدن یا کوتولگی، در برگ علایمی از قبیل پژمردگی، بادزدگی، زنگ، موزاییک بدشکلی یا کوچکی، بی رنگی و در میوه علایمی همچون لکه، بادزدگی، بی رنگی و بدشکلی از نشانه های بیماریهاست.

بیماریهای گیاهان زینتی در اثر واکنش بین گیاه میزبان، عامل بیماری و محیط ایجاد می شود. عوامل ایجاد بیماری در گیاهان زینتی شامل قارچها، باکتریها، ویروس ها و نماتدهاست همچنین شامل مایکوپلاسماها، ویروئیدها، گیاهان رنگی و عوامل غیرزنده (مانند باد، سرما، گرما، نقش های آبی و غیره) می باشند.

بیماریها به شدت توسعه می یابند و موجب خسارت سنگین در نهایت مرگ گیاه می شوند. بیماریهای مسری عبارتنداز: ویروس ها، باکتری ها، قارچها، نماتدها و گیاهان انگلی می باشند.

مهمترین بیماریهای قارچی گیاهان زینتی:

۱-قارچ فوزاریوم (Fusarium)

این بیماری به ریشه و طوقه گیاهان زینتی حمله می کند و عامل بوته میری، پوسیدگی بذر، پوسیدگی ریشه در اکثر گیاهان بویژه کوردیلین، پوسیدگی ساقه کاکتوسها و دیفن باخیا و لکه برگی در دیفن باخیا می باشد.

برای مبارزه با این بیماری از قارچکش های بنومیل، متیل بروماید استفاده می شود.

۲-قارچ بوتریتیس (Botrytis)

عامل بیماری پوسیدگی خاکستری پیازهاست و سوختگی در گیاهانی مانند بگونیا، بنت القنسول، گل حنا، ژربرا و سوختگی برگ زنبق را موجب می شود. کنترل این بیماری تقریبا آسان و با کاربرد ۳-۲ مرتبه سمپاشی با یکی از قارچکش هایی مانند کاپتان، مانکوزب به نسبت ۷۵ درصد به راحتی قابل کنترل است.

۳-قارچ عامل بیماری سفیدک های پودری (سفیدک سطحی یا حقیقی)

از مشخصات سفیدک های پودری ظهور لکه هایی و یا نواحی سفید تا خاکستری، پودری و رشد بر روی بافت های جوان گیاه، و یا تمامی برگها و دیگر اندامهای گیاهان زینتی است. این بیماری در گلهایی مانند بنفشه آفریقایی، ژربرا، شمعدانی، کوکب، گل آهار، داوودی، میمون دیده می شود.

برای کنترل آن از ترکیبات گوگردی مانند کاراتان (دینوکاپ) به میزان ۵/۱ در هزار و الوزال استفاده می شود. از قارچکش بایکور (بیتر تانول) به میزان ۱ در هزار نیز می توان استفاده نمود. از قارچکش بنومیل نیز استفاده می شود، استفاده از قارچکش توپاس.

۴-بیماری کپک زدگی یا پوسیدگی نرم

یک بیماری قارچی است. این قارچ در اندامهای گیاهان موجب کپک می شوند. وجود رطوبت نسبی هوا و دمای بالا موجب تشدید آن می شود. مانند آزالیا، گیاهان پیازی، سیکلامن، میخک، سانسوریا، شمعدانی، گلوکسینیا، هورتانسیا.

برای کنترل آن استفاده از قارچکش کاپتان، بنومیل

۵-پوسیدگی طوقه و ریشه

این بیماری بیشتر به گیاهان زینتی که دارای پیاز، ریزوم است حمل می کند.

برای پیشگیری علاوه بر اصول بهداشتی باید از خاک سالم عاری از قارچ استفاده کرد. هرگز نباید خاک گلدانهای قدیمی همراه با خاک سالم بکار برده شود. بهتر است جهت جلوگیری از فعالیت های قارچهای مولد پژمردگی، هر یک ماه  یکبار همزمان با آب آبیاری گلدانها به نسبت ۳ در هزار از قارچکش ویتان استفاده نمود. همچنین می توان از قارچکش کاپتان نیز استفاده نمود.

همچنین از قارچکش متالاکسیل (ردومیل) جهت جلوگیری از بیماری خاکزی مانند پوسیدگی فیتوفترایی و یا قارچکش کاربندازم به میزان ۱ در هزار استفاده نمود. همچنین از سموم قارچکش مانکوزب، بنومیل نیز می توان استفاده نمود.

۶-بیماری دوده

در سطح قسمت های هوایی بخصوص ساقه و برگ پوشش سیاه رنگی و دوده مانندی دیده می شود، که مانع عمل فتوسنتز می گردد و گیاه ضعیف می شود. بیماری دوده یک قارچ ساپروفیت است که از ترشحات بعضی حشرات مانند شپشک ها تغذیه می کند. چنانچه شپشک کنترل شود این قارچ چیزی برای تغذیه ندارد و از بین می رود. پس از چندی میتوان برگها را با آب ولرم شستشو نمود.

۷-زنگ ها

زنگها جزء بیماریهای قارچی هستند و بر روی سطح برگ و اندامهای گیاهان مبتلا به زنگ جوش های متعددی ظاهر می شود. در نتیجه گیاه بسیار بد منظره می شود.

مبارزه با استفاده از قارچکش دیتان به همراه زینب و یا قارچکش تری فورین

۸-بیماری لکه برگی

برخی از بیماریهای قارچی موجب لکه هایی برروی برگها می شوند، لکه ها ابتدا کوچک بوده و به آهستگی بزرگ می شوند و موجب سوختگی و خشک شدن سطح برگها می گردند.

حذف برگهای آلوده موجب کند شدن انتشار بیماری می گردد. استفاده از قارچکش های مانند زینب یا مانکوزب

۹-بیماری کپک زدگی یا پوسیدگی نرم

آپارتمانها محیط مناسبی برای رشد کپک زدگی گیاهان زینتی است. وجود رطوبت نسبی و دمای بالا باعث تشدید این بیماری می شود. گیاهانی مانند آزالیا، گیاهان پیازی، سیکلامن، میخک، سانسوریا، شمعدانی، گلوکسینیا و هورتانسیا بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند.

استفاده از یکی از سموم قارچکش مانند کاپتان که یک قارچکش سیستمیک است و یا قارچکش بنومیل استفاده شود.

انواع قارچکش ها مناسب گیاهان زینتی

۱-قارچکش کولیس :

جهت مبارزه با سفیدک سطحی

۲-قارچکش دومارک (تترا کونازول) :

جهت کنترل بیماری سفیدک حقیقی

۳-قارچکش بایکور (بیترتانول) :

جهت کنترل بیماری سفیدک حقیقی جالیز و گیاهان زینتی به میزان ۱ در هزار

۴-قارچکش ردومیل (متالاکسیل) :

گرانول ۵ درصد جهت کنترل بیماری های خاکزی مانند پوسیدگی فیتوفترایی ریشه و طوقه

۵-قارچکش متالاکسیل + مانکوزب :

از ترکیب این دو قارچکش می باشد و جهت کنترل سفیدک دروغی

۶-قارچکش پردیکور :

جهت ضدعفونی خاک جهت کاشت بذر و کاکتوسها و ساکولنت هااین قارچکش تا ۳ ماهگی برای بستر کاشت بذر به دلیل عدم آسیب به بذر و جوانه کاکتوسها و گیاهان گوشتی بسیار مناسب است. اما برای درمان بیماریهای قارچی کاکتوسها مناسب نیست. میزان مجاز مصرف ۵/۱ در هزار است.

۷-قارچکش اکسی کلرایدمس :

جهت پیشگیری بیماری قارچی در کاکتوسها و ساکولنت ها مناسب است.استفاده از این قارچکش برای بستر کاشت بذر بسیار مناسب است. میزان مصرف مجاز ۲ در هزار است.

۸-قارچکش کاربندازیم :

جهت کنترل قارچهای داخل خاک گلدانها مناسب است.این قارچکش به دلیل اینکه کاکتوسها از ریشه مبتلا به تنش قارچی می شوند بسیار مناسب است.استفاده از این قارچکش بصورت آبیاری هر ۶ ماه یکبار ضروری است. میزان مصرف مجاز ۲ در هزار است. این قارچکش را می توان با مانکوزب مخلوط نمود و مورد استفاده قرار داد. و برای ضد عفونی خاک گلدانهای اکثر گیاهان زینتی بویژه سانسوریا مورد استفاده قرار داد.

۹-قارچکش هگزاکونازول :

این قارچکش مناسب جراحی کاکتوسهاست. برای لکه های قارچی بر روی بدنه کاکتوسها که حذف می شوند بر روی آن پاشیده شود بسیار مناسب است. میزان مجاز مصرف ۵/۰ در هزار است.

۱۰-قارچکش توپسین :

برای ضد عفونی بذر، ضد عفونی محیط، ضد عفونی خاک و ریشه گیاهان بکار می رود.

۱۱-قارچکش مانکوزب :

برای کنترل بیماریهای قارچی بر روی ساقه و برگهای گیاهان زینتی مناسب است.میتوان این قارچکش را با قارچکش کاربندازیم مخلوط و مورد استفاده قرار داد.

۱۲-قارچکش کلروتالونین :

جهت مبارزه با سفیدک گل آهار مناسب است.

مهمترین بیماریهای باکتریایی گیاهان زینتی:

۱-پوسیدگی نرم یا لهیدگی

این بیماری باکتریایی باعث لهیدگی قسمت های گوشتی گیاه می شود.مانند پوسیدگی غده سیکلامن، لهیدگی برگ و ساقه و دمبرگ دیفن باخیا، لهیدگی گل آذین سنبل

رعایت اصول بهداشتی، نباید گیاه زخم شود چون موجب مولد بیماری از راه زخم و وارد شدن به گیاه می شود. تنظیم حرارت و رطوبت گلخانه و محیط نگهداری گیاه موجب گاهش بیماری می شود.از آب پاشی برروی بوته ها که محل مناسبی برای فعالیت باکتری است خودداری گردد. در هنگام شیوع بیماری از محل بردو ۵-۱ درصد استفاده شود و بفاصله ۱۵ روز گیاه را مجددا سمپاشی نمود.

۲-بیماری گال باکتریایی ریشه، طوقه، ساقه (سرطان ریشه، طوقه، ساقه)

(Abrobacterium tumeFaciens) Grown gall

یک بیماری باکتریایی است. به ریشه، طوقه، ساقه درختان و درختچه های زینتی و حتی درختچه های شهر خسارت وارد می کند. در اثر زخم در ریشه و ساقه بیماری وارد می شود. عامل بیماری در خاک است و از خاکهای آلوده به ریشه منتقل شده و سپس به طوقه و ساقه گیاه حمله می کند و موجب قطع آوندها می شود و در نهایت موجب مرگ گیاه می گردد.

• گیاهان آلوده را باید سریع سوزانید چون به سرعت به سایر گیاهان منتقل می شود.
• خاکها قبل از استفاده باید ضد عفونی شوند تا عامل بیماری از بین برود.
• تراشیدن گال و ضد عفونی محل آن با قارچکش بردوفیکس رقیق نشده.
• خودداری از وارد کردن هر نوع زخم به ترک به گیاه.
• هرس شاخه های آلوده و ضد عفونی ابزار مورد مصرف.
• آبیاری با سم قارچکش بردوفیکس ۱۰ در هزار.
• آثار این بیماری تا کنون برروی ۱۰۰ گونه گیاهی گزارش شده از جمله فیکوس بنجامین، بید، رز، ارغوان، نارون، مو، زبان گنجشک.

بیماریهای ویروسی گیاهان زینتی:

از نشانه های بیماری های ویروسی چین خوردگی، پیچیدگی برگ و ساقه، تغییر حالت گل است.تعدادی از بیماریهای ویروسی با حشرات منتقل می شوند، بنابراین مبارزه با حشرات بیماری های ویروسی را کنترل می کند.بیماریهای ویروسی به شدت و سرعت انتقال می یابند.بیماریهای ویروسی راه علاج ندارند لذا باید گیاهان مبتلا را حذف نمود. ویروس ها کوچکترین موجودات زنده هستند.

بیماری ویروسی موزائیک

موجب لک های روشن در سطح برگها، پیچیدگی برگها و توقف رشد گیاه می شود. این بیماری توسط حشرات مانند شته ها منتقل می شود، لذا کنترل آفات از انتقال این بیماری تا حدی جلوگیری می شود.

این بیماری درمان خاصی ندارد. لذا باید گیاهان آلوده را سریعا معدوم کرد تا به گیاهان دیگر منتقل نشود.