آشنایی با خواص گیاه بارهنگ

نام انگلیسی : Plantago major

خانواده : Plantaginaceae

بارهنگ گیاهی است پایا با بن و ریشه‌ای کوتاه، ساقه آن به طول ۱۰ الی ۷۰ سانتیمتر، متعدد، ایستاده یا خیزان که بدون شیار است و کمی از برگ‌ها بلندتر یا هم اندازه آنهاست. برگ‌ها به شکل تخم مرغی پهن هستند که ۳ ال ۹ رگبرگ قوی و برجسته دارند. حاشیه برگ کامل یا سینوسی است. گل‌ها اسفنجی متمایل به قهوه‌ای هستند که در خوشه‌های دراز استوانه‌ای قرار گرفته اند. دانه‌های گیاه تیره رنگ، کوچک و تخم مرغی شکل و در میوه‌ای پوشینه که به صورت کپسول تخم مرغی بوده و دارای ۲ خانه و محتوی ۴ الی ۸ دانه می‌باشد، قرار دارند. گیاهی است به ارتفاع ۸ ال ۵۰ سانتی متر و دارای برگ‌هایی با پهنک بزرگ و واقع در سطح زمین که در منطقه‌ی وسیعی از دو قاره اروپا و آسیا و همچنین شمال آفریقا و آمریکای شمالی می‌روید. از مشخصات آن این است که در پهنک برگ‌های آن ۳ الی ۱۱ رگبرگ سراسری در جهت طولی دیده می‌شود. گل‌های آن دارای جامی به رنگ خاکستری روشن یا تقریبا مایل به قرمز و مجتمع به صورت سنبله‌های دراز است. هر یک از این سنبله‌ها نیز در راس دنباله بلندی منتهی به وسط برگ‌ها، جای دارد. میوه اش پوشینه و دارای دانه کوچک و بیضی شکل در هر خانه می‌باشد.

گیاه بارهنگ به عنوان یک علف هرز شناخته میشود اما دارای چندین مشخصات پزشکی شامل ضد میکروب بودن ,ضد التهاب و توانایی در بهبود زخم میباشد .برگ های تازه له شده و بعنوان ضماد روی محل درد استفاده میشوند.آلتوئین در گیاه یک ارتقا دهنده ی رشد سلولی میباشد.دیگر ترکیب بیواکتیو یک انتی بیوتیک خفیف میباشد و محتوای لعاب مانند بالا باعث التیام پوست اسیب دیده و کاهش درد میشود.

یک چای دم کرده از برگ های تازه داروی منقبض کننده میباشد و به کنترل اسهال کمک میکند .برگ ها به وسیله ی انسان هایی که از نقرس رنج میبرند استفاده میشود از ان جایی که aucubin باعث افزایش دغع اسید اوریک به وسیله ی کلیه ها میشود.

ترکیبات مهم بارهنگ این ترکیبات عبارت هستند از:

ایریدوئید گلوکزید از جمله آکوبین (رینانتین)، موسیلاژ به میزان حدود ۵/۶درصد که حاوی دست‌کم ۴ پلی‌ساکارید است. تانن‌‏ها، کومارین ازجمله آسکولتین، فلاونوئید از جمله آپی ژنین، اسید سیلی‌سیک به میزان دست‌کم یک‌درصد و املاح روی و پتاسیم. 

طبع بارهنگ سرد و خشک است.

خواص بارهنگ در طب سنتی

آکوبین موجود در بارهنگ به دفع اسید اوریک از کلیه ها کمک کرده و برای درمان نقرس مفید است.

بارهنگ از دیرباز برای تسکین نیش حشرات و مار کاربرد داشته است.

طبق برخی مستندات طب سنتی اروپایی بارهنگ برای درمان هاری، صرع و جذام اثر مثبت دارد.

مصرف تخم یا دانه بارهنگ برای درمان کرم های انگلی مفید است.

مصرف بارهنگ به درمان سرفه، گرفتگی صدا، گلو درد و آسم کمک کرده و به عنوان گیاهی ضد روماتیسم، تب بر، مسهل، معرق، ضد تصلب شرائین و ضد باکتری شناخته شده است.

خواص دارویی بارهنگ :

خواص بارهنگ برای کودکان و نوزادان

بارهنگ به دلیل خاصیت ضد اسپاسم به کاهش درد و اسپاسم ناشی از کولیت کودکان کمک می کند. ترکیب مقداری عصاره برگ بارهنگ با کمی روغن بادام و موم زنبور عسل برای درمان خارش و التهاب ناشی از جوش پوشک و نیش پشه در کودکان و نوزادان اثربخش است.

خواص بارهنگ برای لاغری

از آن جا که بارهنگ گیاهی دیورتیک و سم زدا می باشد با دفع آب اضافی و ضایعات بدن به کاهش وزن کمک کرده و مصرف آن برای کاهش اشتها و لاغری مفید است.

خواص بارهنگ برای معده

نوشیدن ۱ فنجان چای برگ بارهنگ یا استفاده از برگ ها داخل سالاد به کاهش التهاب و ناراحتی های معده کمک کرده و برای درمان اسهال نیز مفید است. تنتور برگ بارهنگ نیز از درمان های موثر برای زخم معده و روده، اسهال خونی و سوء هاضمه محسوب می شود. برگ بارهنگ دارای مقادیر فراوانی فیبر بوده و خاصیت ملین نیز دارد، به همین دلیل مصرف خوراکی برگ ها یا نوشیدن چای بارهنگ به درمان یبوست کمکی می کند. برای درمان یبوست همچنین می توانید دانه های بارهنگ را در آب خیسانده و میل کنید.

نکته: تنتور گیاهان طی مراحل خاص و از ترکیب پودر گیاه با آب مقطر و الکل سفید در مقادیر معین تهیه می شود.

سرماخوردگی و سرفه

مطالعات نشان داده طبیعت ضد التهابی گیاه بارهنگ التهاب دستگاه تنفسی و برونش ها را بهبود بخشیده و به درمان علائم سرماخوردگی، برونشیت، تب یونجه، آسم و آنفلوآنزا و سرفه کمک می کند.این گیاه دارای خاصیت ضد عفونی کننده نیز می باشد که درد گلو و لوزه ها را تسکین می دهد.

سلامت کلیه

بارهنگ دارای خاصیت دیورتیک طبیعی است که با افزایش حجم ادرار سموم را از کلیه و مثانه دفع کرده و به درمان ادم و شب ادراری مکرر در کودکان کمک می کند.

درمان زخم و خونریزی

بارهنگ به لخته شدن خون کمک کرده و برای بند آمدن خونریزی های جزئی و درمان سریع تر زخم ها مفید است. نوشیدن چای بارهنگ یا قرار دادن برگ بارهنگ – که قبلا در آب گرم نرم شده است – به عنوان ضماد روی ناحیه برای درمان زخم موثر است. همچنین می توانید برگ های بارهنگ را گرم کرده با مقداری روغن خردل مخلوط کنید و ۲ بار در روز روی ناحیه قرار دهید.

درمان مسمومیت خونی

نوشیدن چای بارهنگ یا استفاده از آن به صورت ضماد برای درمان مسمومیت خونی مفید است.

خواص بارهنگ پس از زایمان

مطالعات نشان داده گیاه بارهنگ برای درمان سریع تر عوارض پس از زایمان مفید است و به کاهش خونریزی و جدا شدن جفت از دیواره رحم کمک می کند. مصرف بارهنگ برای کاهش گرفتگی های دوران پس از زایمان نیز موثر است.

ضد سرطان

بارهنگ به دلیل خواص ضد التهابی به عنوان گیاهی ضد سرطان و ضد تومور شناخته شده که رشد سلول های سرطانی و تومورها را کند کرده و از پیشرفت بیماری سرطان جلوگیری می کند.

سلامت قلب

مطالعات نشان داده گیاه بارهنگ به کاهش و کنترل تری گلیسرید و کلسترول بد خون کمک کرده و کلسترول خوب را افزایش می دهد و با ایجاد تعادل میان چربی های بدن خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهد.

سلامت چشم

چای بارهنگ خنک مشابه قطره چشم به درمان قرمزی، تحریک، ورم ملتحمه و خستگی چشم کمک می کند. همچنین می توانید پد پنبه ای را به چای آغشته کرده و روی چشمان بسته خود قرار دهید.

سوختگی

بارهنگ برای درمان درد و التهاب و عفونت ناشی از سوختگی های خفیف مفید است. توصیه می شود برگ بارهنگ را به صورت ضماد و در چند ساعت اول روی محل آسیب دیده قرار دهید.

دهان و دندان

چای بارهنگ ولرم به عنوان دهانشویه برای درمان زخم دهان و خونریزی لثه مفید است و به کاهش خونریزی، التهاب و ورم لثه ها کمک می کند، جویدن برگ های تازه بارهنگ نیز اثر مشابه دارد. برای درمان دندان درد توصیه می شود مقداری پودر ریشه بارهنگ را روی ناحیه مورد نظر قرار دهید.

آفتاب سوختگی

بارهنگ به دلیل خاصیت ضد التهابی به تسکین سوزش و خارش ناشی از آفتاب سوختگی کمک می کند. کافیست مقداری آب برگ تازه بارهنگ روی ناحیه اعمال کرده یا مقداری برگ بارهنگ را کوبیده و با آب سرد مخلوط و روی ناحیه بمالید. شستشوی صورت با چای بارهنگ نیز برای کاهش علائم آفتاب سوختگی موثر است.

آکنه، جوش و روزاسه

استفاده موضعی از بارهنگ به دلیل خواص ضد التهابی، ضدباکتریایی و ضد عفونی کننده برای کاهش التهاب، جلوگیری از عفونت و زخم ناشی از آکنه و روزاسه مفید است و به بهبود سریع تر و ترمیم سلول های پوستی کمک می کند.

جای جوش و لک

بارهنگ به عنوان درمان طبیعی اثر جوش و زخم شناخته شده و استفاده منظم از آن به کاهش اثر جوش و آکنه و درخشنده شدن پوست کمک می کند.

شوره سر

از آن جایی که بارهنگ به عنوان گیاهی ضد عفونی کننده و ضد باکتری شناخته شده از زمان های قدیم به عنوان درمان طبیعی و موثر شوره سر و رفع پوسته پوسته شدن سر استفاده می شده است.

خواص و طرز تهیه چای بارهنگ

چای بارهنگ برای درمان زخم معده، سندرم روده تحریک پذیر و سایر مشکلات التهابی گوارشی مفید است و برای شستن زخم، درمان جوش، آفتاب سوختگی، اگزما و غیره استفاده می شود.

برای درمان سرماخوردگی، تب و اسهال کافیست هر روز ۱ تا ۲ فنجان از این چای بنوشید.